HIẾN PHÁP HOA KỲ.

Thiết nghĩ không cần phải nhắc lại định nghĩa về hiến pháp vì đó là kiến thức chính trị căn bản của mọi công dân trong thời đại ngày nay. Hiến pháp là viên gạch đầu tiên và quan trọng nhất để xây nên một nhà nước. Ngôi nhà đó có vững chắc hay không là phải xem xét đến viên gạch nền móng này. Hiến pháp là một công trình sáng tạo của các chính trị gia, nó quan trọng còn hơn hẳn bất cứ các phát minh khoa học kỹ thuật nào bởi vì nó có thể mang lại hạnh phúc và thịnh vượng cho hàng triệu con người.

Một bản hiến pháp vĩ đại khi nó được làm ra bởi những bộ óc vĩ đại và quan trọng là việc ứng dụng vào thực tế của nó đã làm nên những đất nước vĩ đại, dẫn đầu nền văn minh nhân loại. Do đó nói "hiến pháp Hoa Kỳ 1787" là "đỉnh cao trí tuệ loài người" là một cách nói không hề khoa trương mà là đặt nó vào đúng vị trí của nó. Thủ tướng Vương quốc Anh William Ewart Gladstone (1809 – 1898) đã miêu tả Hiến pháp này là "tác phẩm tuyệt vời nhất từng được sản sinh ra vào một thời điểm nhất định bởi trí óc và mục đích của con người".

Hiến pháp Mỹ được làm ra trong những cuộc tranh luận nảy lửa tưởng như không có lối thoát và những mối bất đồng sâu sắc, bởi những bộ óc vĩ đại có một không hai trong lịch sử, và bằng một tinh thần mà người ta khó có thể tìm một tính từ nào thay thế ngoài cách gọi – “tinh thần Mỹ”.

Hầu hết các đại biểu đều là những cá nhân kiệt xuất – một thế hệ tài năng, quả cảm, thông minh và chính trực mà nhân dân Mỹ sau này gọi là Founding Fathers (những người cha lập quốc).

Mặc dù các tác giả của Thế kỷ ánh sáng đã đặt nền móng lý luận cho mô hình nhà nước Tam quyền phân lập nhưng Mỹ là nhà nước cộng hoà đầu tiên áp dụng mô hình này. Lúc đó hầu như toàn bộ Châu Âu đang ở chế độ quân chủ, nước Pháp đang trị vì bởi dòng họ Bourbon, với vua Louis XVI, ở nước Phổ là Hoàng đế, nước Nga là Sa Hoàng, chỉ có nước Anh có một thể chế nghị viện và Thủ tướng nhưng có thể bị giải tán và thay thế bất cứ khi nào thì sẽ nhận thấy sự sáng tạo vĩ đại trong mô hình nhà nước mà Madison và những chính trị gia cùng thời ở Mỹ đã lập nên.

Một điểm quan trọng nhất là hiến pháp đã đặt vị trí người dân lên trên hết cùng với việc hạn chế và kiểm soát quyền lực một cách khoa học. Đây là điểm đặc biệt mà chỉ có những bộ óc siêu việt mới nghĩ ra được. Họ hiểu rằng để xây dựng một mô hình nhà nước Mỹ vững mạnh thì cần phải tìm ra những nguyên lý đúng đắn trên cơ sở cả lý thuyết và thực tiễn.

Vấn đề mấu chốt là chính quyền phải đại diện cho dân chúng theo một cách thức phù hợp, ổn định nhưng không quá bảo thủ, năng động nhưng không quá vội vàng đủ đảm bảo sự bình đẳng giữa nhóm lợi ích khác nhau. Do vậy hiến pháp quy định chính phủ liên bang được chia ra ba nhánh: lập pháp, hành pháp, và tư pháp, được phân lập và riêng biệt với nhau.

Chính quyền được tổ chức tốt và cân bằng, không nhánh nào có thể lạm dụng quyền của nhánh kia, và loại bỏ mọi mọi nguy cơ xuất hiện một kẻ độc tài. Quốc hội chia thành hai viện, Thượng viện và Hạ viện, để quá trình làm luật tỉ mỉ và kỹ lưỡng.

Nhiệm kỳ thông thường của Thượng nghị sĩ là 6 năm, nhưng không phải cứ 6 năm là bầu lại một lần và thay đổi một thể, mà cứ 2 năm lại bầu một lần và mỗi lần chỉ thay một phần ba số Thượng nghị sĩ. Nhờ thế, hoạt động của Thượng viện không bị trì trệ hay gián đoạn bởi các kỳ bầu cử, và sau mỗi lần bầu cử nó không bị rơi vào trạng thái có quá nhiều "lính mới".

Vị trí của nhân dân đã quy định rất rõ trong phần mở đầu của hiến pháp:

"Chúng tôi, Nhân dân Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, với mục đích xây dựng một Liên bang hoàn hảo hơn nữa, thiết lập Công lý, đảm bảo sự Thanh bình trong nước, chăm lo Quốc phòng, lo liệu Phúc lợi chung, giữ vững Phúc lành của Tự do cho chính mình và cho Hậu thế, quyết định xây dựng Hiến pháp này cho Hợp chúng quốc Hoa Kỳ."

Lời nói đầu cô đọng này truyền tải nhiều thông điệp. Trước hết, chủ thể của Hiến pháp này là "Nhân dân", đã tập hợp thành một khối thống nhất là "Chúng tôi", những người chủ của Liên bang mang tên "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ", và họ đã "xây dựng Hiến pháp này". Mục đích hướng tới là thiết lập và bảo vệ những giá trị chung, bao gồm "Công lý" (Justice), "Thanh bình" (Tranquility), "Quốc phòng" (common defense), "Phúc lợi chung" (General Welfare) và "Phúc lành của Tự do" (the Blessings of Liberty), không chỉ riêng cho thế hệ người Mỹ đang sống, mà còn cho cả "hậu thế", tức là các thế hệ mai sau của họ.

Các nhà lập hiến Mỹ đã thay mặt Nhân dân Mỹ làm ra Hiến pháp Mỹ, và Nhân dân là chủ thể của Hiến pháp ấy. Điều đó không chỉ thể hiện qua tuyên bố trong Lời nói đầu, mà nhất quán trong toàn bộ nội dung của nó. Với mục tiêu bảo vệ quyền con người và quyền công dân, Hiến pháp Mỹ hoàn toàn không đưa ra đòi hỏi nào đối với người dân, mà chỉ tập trung vào việc tổ chức và khống chế bộ máy Nhà nước. Tức là Nhân dân Mỹ xây dựng Hiến pháp Mỹ, không phải để ràng buộc chính mình, mà nhằm ràng buộc Nhà nước, để Nhà nước làm tốt nhiệm vụ phục vụ và bảo vệ Nhân dân.

Hiến pháp cũng tạo điều kiện cho các thế hệ sau này đóng góp ý kiến bằng các tu chính án(hiện đã có 27 tu chính án được thông qua).Như vậy bản hiến pháp này đã giải phóng sức sáng tạo của mọi tầng lớp nhân dân,biến họ thành chủ thể của đất nước, hạn chế và kiểm soát quyền lực nguồn gốc của chuyên chế, độc tài và tham nhũng;đề cao các giá trị về quyền con người. Đây là một mô hình nhà nước tiến bộ của nhân loại mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đều học tập.

Và cũng chỉ có các nhà nước độc tài, toàn trị mới ra sức xuyên tạc bản hiến pháp này nhằm đánh lừa người dân, bảo vệ quyền lực của mình. Nhưng dù sao sự thật cũng không thể bị che lấp. Sự dối trá cũng có lúc sẽ hiện nguyên hình.