Roe kiện Wade là một quyết định pháp lý mang tính bước ngoặt được ban hành vào ngày 22 tháng 1 năm 1973, trong đó Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã hủy bỏ đạo luật cấm phá thai của Texas, hợp pháp hóa hiệu quả thủ tục này trên toàn nước Mỹ. Tòa án cho rằng quyền phá thai của phụ nữ mặc nhiên là quyền riêng tư được bảo vệ bởi Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp. Trước Roe kiện Wade, phá thai là bất hợp pháp trên khắp đất nước kể từ cuối thế kỷ 19.
Roe kiện Wade đã gây tranh cãi và người Mỹ vẫn chia rẽ trong việc ủng hộ quyền lựa chọn phá thai của phụ nữ. Kể từ phán quyết năm 1973, nhiều bang đã áp đặt các hạn chế đối với quyền phá thai.
Cho đến cuối thế kỷ 19, phá thai là hợp pháp ở Hoa Kỳ trước thời điểm mà người phụ nữ có thể cảm nhận được chuyển động của thai nhi lần đầu tiên, thường là vào khoảng tháng thứ tư của thai kỳ.
Một số quy định ban đầu liên quan đến phá thai đã được ban hành vào những năm 1820 và 1830 và xử lý việc bán các loại thuốc nguy hiểm mà phụ nữ sử dụng để phá thai. Bất chấp những quy định này và thực tế là đôi khi thuốc gây tử vong cho phụ nữ, chúng vẫn tiếp tục được quảng cáo và bán.
Vào cuối những năm 1850, Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ mới thành lập bắt đầu kêu gọi hình sự hóa phá thai, một phần trong nỗ lực loại bỏ các đối thủ cạnh tranh của bác sĩ như nữ hộ sinh và liệu pháp vi lượng đồng căn.
Ngoài ra, một số người theo chủ nghĩa bản địa, lo ngại về dân số nhập cư ngày càng tăng của đất nước, đã chống phá thai vì họ sợ tỷ lệ sinh ở phụ nữ da trắng, gốc Mỹ, theo đạo Tin lành giảm.
Năm 1869, Giáo hội Công giáo cấm phá thai ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, trong khi vào năm 1873, Quốc hội thông qua luật Comstock, quy định việc phân phối thuốc tránh thai và thuốc phá thai qua đường bưu điện của Hoa Kỳ là bất hợp pháp. Vào những năm 1880, việc phá thai bị đặt ngoài vòng pháp luật trên hầu hết đất nước.
Trong suốt những năm 1960, trong phong trào đấu tranh vì quyền của phụ nữ, các phiên tòa liên quan đến các biện pháp tránh thai đã đặt nền tảng cho Roe kiện Wade.
Năm 1965, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã hủy bỏ luật cấm phân phối quyền kiểm soát sinh sản cho các cặp vợ chồng đã kết hôn, phán quyết rằng luật này vi phạm quyền riêng tư ngụ ý của họ theo Hiến pháp Hoa Kỳ. Và vào năm 1972, Tòa án Tối cao đã ban hành luật cấm phân phối các biện pháp tránh thai cho những người trưởng thành chưa lập gia đình.
Trong khi đó, vào năm 1970, Hawaii trở thành bang đầu tiên hợp pháp hóa việc phá thai, mặc dù luật chỉ áp dụng cho cư dân của bang. Cùng năm đó, New York hợp pháp hóa việc phá thai, không yêu cầu cư trú. Vào thời Roe kiện Wade năm 1973, việc phá thai cũng được áp dụng hợp pháp ở Alaska và Washington.
Jane Roe
Năm 1969, Norma McCorvey, một phụ nữ Texas ngoài 20 tuổi, tìm cách bỏ thai ngoài ý muốn. McCorvey, người lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nghèo khó, trước đây đã sinh hai lần và cho cả hai đứa con làm con nuôi. Vào thời điểm McCorvey mang thai năm 1969, phá thai là hợp pháp ở Texas — nhưng chỉ với mục đích cứu sống một phụ nữ.
Trong khi phụ nữ Mỹ có đủ khả năng tài chính có thể phá thai bằng cách đi đến các quốc gia khác nơi thủ tục an toàn và hợp pháp, hoặc trả một khoản phí lớn cho một bác sĩ Mỹ sẵn sàng bí mật thực hiện phá thai, thì những lựa chọn đó nằm ngoài tầm với của McCorvey và nhiều người phụ nữ khác .
Kết quả là, một số phụ nữ đã sử dụng phương pháp phá thai bất hợp pháp, nguy hiểm, “chui” hoặc phá thai tự sinh. Theo Viện Guttmacher, trong những năm 1950 và 1960, ước tính số ca phá thai bất hợp pháp ở Hoa Kỳ dao động từ 200.000 đến 1,2 triệu ca mỗi năm.
Sau khi cố gắng phá thai bất hợp pháp không thành công, McCorvey được giới thiệu với luật sư Linda Coffee và Sarah Weddington của Texas, những người quan tâm đến việc thách thức luật chống phá thai.
Năm 1970, các luật sư đã đệ đơn kiện thay mặt McCorvey và tất cả những phụ nữ khác “những người đã hoặc có thể mang thai và muốn xem xét tất cả các lựa chọn,” chống lại Henry Wade, luật sư quận Dallas, nơi McCorvey sống.
Trước đó, vào năm 1964, Wade đã gây chú ý trên toàn quốc khi truy tố Jack Ruby, kẻ đã giết Lee Harvey Oswald, kẻ ám sát Tổng thống John F. Kennedy.
Phán quyết của Tòa án Tối cao
Vào tháng 6 năm 1970, một tòa án quận Texas đã phán quyết rằng lệnh cấm phá thai của tiểu bang là bất hợp pháp vì nó vi phạm quyền riêng tư theo hiến pháp. Sau đó, Wade tuyên bố ông ta sẽ tiếp tục truy tố các bác sĩ đã phá thai.
Vụ kiện cuối cùng đã được kháng cáo lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ. Trong khi đó, McCovey đã sinh con và đưa đứa trẻ làm con nuôi.
Vào ngày 22 tháng 1 năm 1973, Tòa án Tối cao, trong một quyết định ngày 7-2, đã hủy bỏ luật cấm phá thai của Texas, hợp pháp hóa hiệu quả thủ tục này trên toàn quốc. Theo ý kiến đa số do Harry Blackmun viết, tòa án tuyên bố rằng quyền phá thai của phụ nữ mặc nhiên là quyền riêng tư được Tu chính án 14 bảo vệ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét