CHỮ "LỄ" TRONG CÂU "TIÊN HỌC LỄ" ĐẾN TỪ ĐÂU ?

Xem trong phim Tàu chúng ta hay nghe vua nói " Trẫm miễn lễ ,các khanh hãy bình thân". Chữ "lễ" phát xuất từ đây, bởi các chế độ phong kiến đặt ra một chức quan coi nguyên cả một bộ "Lễ" để truyền bá trong dân những lễ nghi, phép tắc của triều đình. Như vậy "Lễ" về thực chất là gì? Những nghi thức bên ngoài và từ trong nội tại để tuân phục quyền lực, tuân phục sự thống trị của quyền lực. Chế độ quân chủ không quan niệm quyền lực đến từ sự đồng ý của dân mà đến từ tính chính danh. Tính chính danh này từ chống ngoại xâm hay thừa kế từ hoàng tộc. Và để dân tuân phục quyền lực các ông vua đặt ra các lễ nghi. Nho giáo, Khổng giáo ra đời để dạy người ta "trung quân, ái quốc"" Quân sư phụ". Nhưng quyền lực có tính tha hóa, quyền lực càng cao sự tha hóa càng rộng. Quyền lực tuyệt đối tha hóa tuyệt đối. Trong nhà nếu con cái trao cho ông cha quá nhiều quyền lực mà không kiểm soát thì ông cha cũng sẽ tha hóa rượu chè bê tha, bỏ bê trách nhiệm. Ở một quốc gia kính trọng ông vua như Thánh sẽ dẫn đến một hôn quân vô đạo, thối nát, tham nhũng. Tuy nhiên chế độ độc tài không cần biết quyền lực có tính tha hóa. Họ buộc con phải trọng cha , dân phải nhớ ơn vua bằng lễ. Đó là giềng mối đạo lý để một xã hội quân chủ tồn tại. Nhiều người ngày nay mở rộng khái niệm của chữ "lễ" ra. Thật ra khi dùng chữ "tiên " và "hậu" thì "lễ" đã đậm màu sắc Nho giáo. Muốn xây dựng nền dân chủ xóa bỏ sự thống trị của quyền lực thì phải biết phản biện lại quyền lực không xem nó là chân lý. Con phản biện cha không phải là vô lễ với cha mà để giúp cha không tha hóa. Dân phản biện tổng thống, thủ tướng, bộ trưởng mà không cần để ý đến "Bộ Lễ" là để giúp đất nước tốt đẹp hơn. Ngày nay chúng ta thấy các em học sinh Mỹ , Anh thường đặt câu hỏi với bà ứng viên tổng thống Hillary hay nữ thủ tướng Anh một cách một cách thông minh, bình đẳng vì giữa họ không còn Bộ lễ ngăn cách. Nếu như ngày xưa đã bị ghép vào tội "khi quân, phạm thượng". Tuy nhiên lễ đối với nền quân chủ phải bỏ thì "lễ" trong nền dân chủ phải giữ. Đó là giao tiếp văn minh lịch sự giữa người với người. Cách dạy bộ lễ này là người trên phải làm gương cho người dưới. Bởi "thượng bất chính thì hạ tắc loạn".